Bệnh lý có thể ảnh hưởng đến cách bạn cảm thụ màu sắc hay không?

Mỗi chúng ta cảm nhận màu sắc theo những cách hơi khác nhau. Như đã từng đề cập, các yếu tố môi trường bên ngoài như ánh sáng, khung nền, độ cao và tiếng ồn cũng có thể ảnh hưởng đến khả năng nhận diện màu sắc. Trong bài đăng này, chúng ta sẽ xem xét các yếu tố mang tính cá nhân hơn:

• Tuổi tác
• Bệnh lý
• Ký ức
• Tâm trạng

Cùng với nhau, những yếu tố này cản trở khả năng cảm cảm thụ màu sắc một cách chính xác của chúng ta.

Các thay đổi liên quan đến tuổi tác

Tầm nhìn sẽ giảm dần theo tuổi tác. Qua thời gian, nhiều người cần phải đeo kính để cải thiện thị lực và có một sự thật là khả năng nhận biết màu sắc cũng bị ảnh hưởng bởi tuổi tác.

Các cơ trong mắt mất dần sức mạnh do lão hóa và trở nên kém nhạy bén với sự thay đổi ánh sáng. Các tế bào trong võng mạc của người lớn tuổi cũng mất đi độ nhạy, ảnh hưởng đến độ tương phản màu sắc. Màu xanh lam đặc biệt có vẻ mờ hơn đối với người lớn tuổi, có thể do thủy tinh thể của mắt vàng lên theo tuổi tác và hình thành đục thủy tinh thể.

Một nghiên cứu vào những năm 1990 đã cho thấy khả năng cảm thụ màu sắc sẽ giảm qua mỗi thập kỷ. Các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng khả năng nhận biết cả màu sắc và độ bão hòa bắt đầu kém đi ở tuổi 50, và quá trình này diễn ra nhanh hơn sau tuổi 60. Một nghiên cứu toàn diện hơn được công bố vào năm 2014 đã xác nhận sự nhầm lẫn màu sắc theo độ tuổi, đặc biệt là với màu xanh lam.

Bệnh lý

Một số tình trạng sức khỏe đi kèm với lão hóa thường được điều trị bằng thuốc có thể ảnh hưởng đến nhận thức màu sắc. Một bài báo vào năm 2016 của Canada sau khi tham khảo tài liệu đã xác định các loại thuốc dưới đây và thảo luận về một số loại thuốc thường được kê cho người cao tuổi.

Thuốc trợ tim Lanoxin (Digoxin) có thể gây ra tình trạng giảm khả năng phân biệt màu xanh lá và xanh dương  trong khi thuốc trị viêm khớp dạng thấp Hydroxycloroquine (Plaquenil) làm giảm khả năng phân biệt màu vàng và tím.

Tất nhiên, các nhóm tuổi khác cũng được kê các loại thuốc này nhưng ít thấy hơn so với người cao tuổi.

Các nhà thiết kế, nếu nhận thức được những thiếu xót tiềm ẩn về màu sắc, có thể điều chỉnh chúng trong bất cứ thiết kế nào, từ tấm trải sàn đến nút nguồn trên thiết bị. Và hãy tưởng tượng nó có thể tạo ra sự khác biệt gì đối với một người bị suy giảm khả năng nhận thức màu sắc nếu các công ty dược phẩm thay đổi hình dạng thay vì màu sắc để phân biệt các loại thuốc.

Ký ức

Cảm nhận màu sắc là vấn đề của cả thể chất và tâm lý. Nó liên quan đến mắt cũng như tâm lý của mỗi người. Có một số trường hợp ký ức ảnh hưởng đến màu sắc theo những cách khác nhau.

Đầu tiên, ký ức ảnh hưởng đến cách chúng ta gọi tên và cảm nhận màu sắc. Chúng ta có thể gọi một màu vàng cam là màu “vàng” nếu nhìn thấy nó trên quả chuối nhưng lại gọi là “màu cam” nếu nhìn trên củ cà rốt. Điều đó bắt nguồn từ các trải nghiệm và dự đoán về màu sắc của chúng. Ngoài việc gọi tên, “hiệu ứng ký ức màu sắc” đã được chứng minh là khiến người xem thấy quả chuối có màu vàng ngay cả khi nó thực sự có màu xám.

Thứ hai, ký ức về màu sắc vô cùng thiếu chính xác theo thời gian và khoảng cách. Chẳng hạn, rất khó để phối màu của một phụ kiện trong cửa hàng với một bộ trang phục ở nhà. Ký ức của chúng ta không chính xác, ánh sáng và khung cảnh khác cũng có thể thay đổi cách cảm thụ màu sắc. Một nghiên cứu về ảnh hưởng của ký ức và sự thay đổi bối cảnh đối với sự kết hợp màu sắc đã được công bố cách đây vài năm.

Dù là mới đây hay đã lâu, trí nhớ là yếu tố ảnh hưởng đến khả năng nhìn, mô tả và kết hợp màu sắc của chúng ta.

Tâm trạng

Tâm trạng là một đặc điểm tâm lý khác ảnh hưởng đến nhận thức của chúng ta. Một người đang trong “tâm trạng ủ rũ” có thể không nhận định chính xác các màu trên dãy quang phổ xanh – vàng hơn so với những thời điểm lạc quan. Trong khi bản thân cảm xúc đóng một vai trò trong nhận thức thì những yếu tố vật lý cũng giữ một vai trò quan trọng. Ví dụ như dopamine, chất dẫn truyền thần kinh ảnh hưởng đến cảm giác hạnh phúc, có liên quan đến nhận thức màu sắc.

“Những ngày xám xịt” cũng có thể có một tác nhân vật lý. Một nghiên cứu của Đức đã đo lường khả năng cảm nhận độ tương phản của bệnh nhân và phát hiện ra “mối liên hệ chặt chẽ và có ý nghĩa” giữa mức độ trầm cảm và tình trạng võng mạc giảm khả năng phản ứng.

Công nghệ có thể giúp khắc phục những yếu tố này không?

Chắc chắn là có. Máy đo màu quang phổ, phần mềm và các công cụ khác như tủ so màu được thiết kế để loại bỏ tính chủ quan trong đo lường màu sắc.

…Nhưng chỉ khi chúng được vận hành đúng cách. Vâng, ngay cả những thiết bị này cũng có thể gặp “trục trặc” nếu bạn không lưu ý đến việc bảo dưỡng. Bạn có thể tìm hiểu thêm trong bài viết này.

Việc triển khai công nghệ kiểm soát màu sắc cần thêm một quy trình bảo dưỡng cẩn thận nếu công ty bạn đang triển khai số hóa công nghệ màu sắc cho toàn bộ chuỗi cung ứng.

Ví dụ: nguồn sáng tại cơ sở sản xuất có thể khác với nguồn sáng tại điểm bán lẻ của thương hiệu. Điều này trông có vẻ như một sai sót trong quá tình sản xuất, nhưng thực tế thì nguyên nhân chỉ đơn giản là bước sóng của ánh sáng ảnh hưởng đến cách chúng ta nhìn thấy màu sắc. Đây là lý do vì sao những người tham gia sản xuất cần đánh giá các mẫu dưới cùng một nguồn sáng, từ ý tưởng thiết kế ban đầu cho đến khi sản phẩm được bày bán tại cửa hàng.

Tính chủ quan và quy trình quản lý màu sắc

Như chúng ta đã thấy trong bài đăng này, nhiều yếu tố thể chất và cá nhân ảnh hưởng đến khả năng nhận thức màu sắc của chúng ta. Điều này loại bỏ quy trình quản lý màu sắc chủ quan. Để có được màu sắc chính xác, bạn cần các công cụ và quy trình để vượt qua những giới hạn của chính mình.

Để tìm hiểu thêm, hãy liên hệ với chúng tôi.